Sen không chỉ là loài hoa mang biểu tượng nền văn hóa Việt mà còn là cây thuốc quý, là nguyên liệu không thể thiếu trong ẩm thực. Những thành phần trên cây sen đều có công dụng chữa bệnh, trong số đó có ngó sen.
Ngó sen còn mang tên khác là liên ngẫu, ngẫu tiết (mầm ngó sen), thông thường lấy phần thân củ to thuộc bùn nước dưới đầm hồ. Về bộ phận hóa học, ngó sen chứa tinh bột 8%, asparagine, arginin, trigonellin, tyrosine, glucose; các vitamin: C, A, B, PP & một ít tanin.
Theo Đông y, ngó sen mùi vị ngọt chát, tính bình, vào kinh can, tâm, mùi vị. Có khả năng thu liễm cầm máu, tráng dương, an thần.
Ngó sen sống: công dụng thanh nhiệt chăm sóc âm, lương huyết, tán ứ. Trị các bệnh nhiệt bệnh tật có sốt, kích thích vật vã, khát nước, mất nước, thổ huyết, xuất huyết cam, niệu huyết, tiện huyết, đái đục, đái rắt, tiểu buốt.
Ngó sen chín: chức năng kiện tỳ khai vị, chăm sóc huyết sinh tân, chỉ tả lỵ. Sử dụng xuất sắc cho những người ngán nạp năng lượng, nạp năng lượng kém, chậm tiêu, huyết hư, thiếu máu, da thô, miệng họng khô khát nước.
Liều sử dụng and cách dùng: Trong ngày sử dụng 10g – 250g; có thể ép lấy nước hoặc chế biến, xào, hầm.
Đơn thuốc có ngó sen
Chữa chảy máu: ngó sen sao 8 gam, tam lăng 8g, nga truật 8g, huyết dụ 8g, bồ hoàng sao 8g, bách thảo sương 6g. Sắc uống, ngày 1 thang.
Trị tiểu ra máu do viêm nhiễm đường tiết niệu cấp: ngó sen 12g, sanh địa 20g, tô chi 12g, cam thảo sao 6g, đương quy 6g, hoạt thạch 16g, tiểu kế 12g, mộc thông 12g, bồ hoàng sao 12g, đạm trúc diệp 12g. Sắc uống.
Trị sốt xuất huyết: lá sen 30g, ngó sen 30g, (cỏ nhọ nồi 30g), rau má 30g, bông mã đề 20g. Sắc uống, ngày một thang. Nếu có xuất huyết thì tăng lá sen & ngó sen lên 40 – 50g.
Chữa trị rong huyết: ngó sen 12g, quy phiên bản nướng 24g, mẫu lệ 20g, sinh địa 16g, hoàng cầm 12g, a giao 12g, tô chi 12g, địa du 12g, địa cốt bì 10g, cam thảo 4g. Sắc uống.
Mát huyết, cầm máu: tiên mao căn 120g, tiên đái kế 60g, tiên ngẫu tiết 120g. Sắc uống. Chữa hư lao, trong đờm lẫn máu, kiêm cả hư nhiệt.
Dược thiện có ngó sen
Ngó sen hầm đại táo: ngó sen 150g, đại táo 250g. Nấu nhừ, gạn lấy nước uống. Chữa trị chảy máu bên dưới da, xuất huyết chân răng do giảm tiểu cầu, còn có tác dụng khai vị trợ tiêu hoá.
Ngó sen hầm: ngó sen 150 – 200g. Hầm nhừ. Công dụng bổ ngũ tạng, tốt cho đường hấp thụ.
Đỗ xanh hầm ngó sen: ngó sen 100g, đậu xanh 50g. Ngó sen cọ sạch, thái lát, đậu xanh xay vỡ; chế biến chín kỹ cho nạp năng lượng. Sử dụng xuất sắc cho bệnh tật nhân đau đôi mắt đỏ (viêm kết mạc mắt).
Nước ép ngó sen tươi: sinh tố ngó sen 60 – 100ml. Uống 1 lần. Sử dụng cho những người bị ngộ độc cua cá, viêm khí phế quản ho lẫn máu…
Nước ép ngó sen hoà mật: ngó sen tươi 100g, nước mía 50 ml. Ngó sen ép lấy nước, trộn với nước mía; chia uống 2 lần hàng ngày. Dùng lúc bị ốm, trúng sốt, trúng nắng hoặc do hanh khô gây kích thích, vật vã, sốt, khát nước.
Sinh tố ngó sen gừng tươi: ngó sen tươi 30 – 50g, gừng tươi 5 – 8g. Ép vắt lấy nước, chia uống 3 lần trong ngày. Dùng cho những người bị nôn dai dẳng khát nước.
Sinh tố ngó sen sanh địa củ cải: ngó sen tươi, sinh địa tươi, củ cải tươi, mỗi thứ chặng 30g- 50g. Ép lọc lấy nước; mỗi lần uống 100ml, uống với mật hoặc nước đường nóng. Sử dụng giỏi cho tất cả những người bị đái rắt tiểu buốt.
VTT